e - IT elektroniczna Informacja Turystyczna

Zarabie I

Zarabie II

GDÓW

Rodowód Gdowa sięga czasów prehistorycznych. O bardzo wczesnym zasiedleniu tych ziem świadczą zabytki archeologiczne pochodzące z paleolitu, mezozoiku i epoki brązu. Pierwszą osadę na podmokłych i gęsto zalesionych terenach w dolinie Raby założył w XI w. Gedko, herbu Gryf – Lubowita, którego Jan Długosz uważa również za fundatora kościoła (najstarszy wpis historyczny pochodzi z 1272 r.). Według słownika etymologicznego nazwa Gdów pochodzi od słowa gut - oznaczającego podmokły i lesisty teren. Niektórzy jednak, wywodzą ją od imienia założyciela. Początkowo Gdów był wioską rybacką, ale dzięki położeniu na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych prowadzących na Węgry, z czasem rozwinęło się tutaj rzemiosło i kupiectwo. Czynnikiem hamującym rozwój osadnictwa w Gdowie i okolicy była rzeka Raba, która często występowała z brzegów powodując spustoszenie (pierwszą powódź zanotowano w 1253 r.). Przez dziesięciolecia Gdów i okolice przechodziły z rąk do rąk kolejnych właścicieli, aby pod koniec XVII w. stać się własnością rodu Lubomirskich. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. Gdów i okolice znalazły się pod okupacją austriacką. W 1846 r. odbyła się tu jedna z bitew powstania krakowskiego, którą upamiętniają: kopiec-mogiła powstańców i pomnik znaj-dujące się na miejscowym cmentarzu.

NIEGOWIĆ

Utworzona w XIII w. parafia w Niegowici, była pierwszym miejscem pracy księdza Karola Wojtyły, późniejszego papieża Jana Pawła II. Do Niegowici przyjechał on w lipcu 1948 roku i pracował tu do sierpnia 1949 r. Właśnie wtedy rozpoczęła się budowa obecnej świątyni parafialnej pw. Wniebowzięcia NMP i trwała do 1959 r. W 1966 r. nowy kościół konsekrował Karol Wojtyła będący już wówczas arcybiskupem. W ołtarzu głównym niegowickiej świątyni umieszczony jest pochodzący z 1610 r. obraz Matki Bożej Wniebowziętej. W prawej nawie znajduje się naturalnej wielkości replika watykańskiego grobu Jana Pawła II. Przy kościele stoi jedyny na świecie pomnik przedstawiający wikarego Karola Wojtyłę autorstwa włoskiego rzeźbiarza Romano Pelloniego. Monument został wzniesiony z granitu oraz brązu i mierzy 3,8 m.

Izba Regionalna w Niegowici - Zbiory zgromadzone są w trzech salach. Pierwsza jest repliką pokoju wikarego Wojtyły. Drugą salę wypełniają eksponaty związane z organizacjami wiejskimi, a w ostatnim pomieszczeniu znajdują się sprzęty codziennego użytku naszych pradziadków.

PIERZCHÓW

Tutaj 2 sierpnia 1755 r. urodził się tutaj Jan Henryk Dąbrowski. Miejscowość ta nazywała się właściwie Pierzchowiec, ale później została do Pierzchowa przyłączona (teraz stanowi jej przysiółek). Na miejscu nieistniejącego już dzisiaj dworu, w którym na świat przyszedł twórca Legionów Polskich we Włoszech, stoi kamienny monument odsłonięty 20 lipca 1872 r., w 75. rocznicę powstania Legionów Polskich i 54. Rocznicę śmierci ich wodza. W sąsiedztwie monumentu mieszkańcy Pierzchowca i okolicznych wsi usypali kopiec, który pod koniec II wojny światowej uległ zniszczeniu. Odbudowany został dopiero w latach 90-tych ubiegłego stulecia przez żołnierzy 3. Pułku Saperów z Dębicy. Kopiec poświęcono w 1997 r. w 200. rocznicę powstania Mazurka Dąbrowskiego. Wysokość Kopca Dąbrowskiego wynosi 7 m, a średnica podstawy – 21 m. W jego fundamencie umieszczony został metalowy pojemnik wykonany z łuski pocisku artyleryjskiego, w którym złożono akt erekcyjny i dokumenty związane z historią jego budowy. Na wierzchołku kopca znajduje się półtora-metrowy obelisk z napisem „Jeszcze Polska nie umarła kiedy my żyjemy”. W tutejszej szkole podstawowej znajduje się Izba Pamięci poświęcona generałowi

Dom twórczości Tadeusz Kantora i Marii Stangret w Hucisku

wraz z 14-metrową, oryginalną, betonową rzeźbą tzw. Krzesłem Kantora. Miejsce wybrane przez nieżyjącego już Tadeusza Kantora – wybitnego reżysera teatralnego, malarza, scenografa, grafika, założyciela słynnego Teatru Cricot 2 w Krakowie na swój dom pracy twórcze. Obiekt zbudowany według autorskiego projektu Tadeusza Kantora. Artysta zmarł w 1990 roku. Pięć lat później dzięki Fundacji im. Tadeusza Kantora w ogrodzie okalającym jego dom stanęła oryginalna rzeźba – 14-metrowej wysokości betonowe krzesło. Ma ono upamiętniać artystę, który projekt krzesła stworzył w ramach „cyklu pomników niemożliwych”. Aktualnie Domem Pracy Twórczej opiekuje się Fundacja im. Tadeusza Kantora.

Punkt widokowy i Krzyż Milenijny na Stryszowej

Do Stryszowej prowadzi z Gdowa Droga Krzyżowa, której stacje ulokowane są w lesie. Przy ostatniej stacji jest krzyż milenijny o wysokości 14 metrów i jednocześnie jest to punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę okolicznych miejscowości.

DWORY ZIEMIAŃSKIE

W Gdowie i jego okolicach znajduje się kilka szlacheckich dworów pochodzących z XIX. Dwór Feillów w Woli Zręczyckiej (przysiółku miejscowości Podolany). Dworek został zbudowany przez rodzinę Feillów w latach 1876-1879. Z niewielkimi zmianami przetrwał do dziś. Dwór znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej. Otaczający dwór park nawiązuje do założeń angielskich XIX wieku. Obecnie w dworze właściciele prowadza obiekt hotelowo-turystyczny. Zabytkowe XIX-wieczne dwory i otaczające je parki znajdują się również w Fałkowicach (dwór murowany), Gdowie (drewniany), Bilczycach (murowany), Hucisku (murowany), Zagórzanach (drewniano-murowany). W Cichawie znajduje się zespół dworski złożony z murowanego dworu z 1900 roku oraz parku, a w Niegowici zespół dworski z XIX murowany /własność prywatna/.

KAPLICZKI

Na terenie gminy znajdują się również zabytkowe kapliczki. Wiele z nich powstało w połowie XIX wieku. Z 1864 roku pochodzi gdowska kapliczka przydrożna z płaskorzeźbami Matki Boskiej, świętych oraz upadku Chrystusa. Jeszcze starsza jest ta z figurą Matki Boskiej Różańcowej z 1849 rok. Przydrożny krzyż w Gdowie pochodzi natomiast z 1837 roku. W Niegowici znajdziemy kapliczkę przydrożną z figurą św. Jana Nepomucena z połowy XIX wieku, w Książnicach i Liplasie – murowane kapliczki z 1861 roku, a w Cichawie – krzyż kamienny z płaskorzeźbą z 1878 roku.

KOPCE

W gminie Gdów znajduje się 5 kopców związanych z legendami i wydarzeniami historycznymi dotyczącymi tych terenów.

Kopiec gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w Pierzchowie – miejscowości, w której się urodził się gen. Jan Henryk Dąbrowski. W miejscu nieistniejącego dworu rodziny Dąbrowskich (rozebranego przed 1846) 20 lipca 1872 w 75 rocznicę powstania Legionów Polskich oraz 54 rocznicę śmierci ich twórcy odsłonięto pomnik z kamienia pińczowskiego wykonany przez krakowski rzeźbiarza Edward Stehlika.

Kopiec Krakusa II w Krakuszowicach. Legenda głosi, iż Krakus - władca państwa Wiślan miał dwóch synów, którzy walczyli ze smokiem. Krak Młodszy, zazdrosny o sukces starszego brata zabił go, a jego ciało złożył w tym właśnie kopcu. W 1905 r. właściciel ziemski kazał rozkopać krakuszowicki kurhan, aby sprawdzić czy są w nim skarby, o których głoszą miejscowe legendy. Bogactw nie znaleziono, lecz po amatorskich pracach został ślad biegnący przez środek kopca. Porośnięty drzewami Kopiec Krakusa II ma kształt elipsy i 10 m wysokości.

Kopiec w Liplasie - jak głosi miejscowa legenda, spoczywają węgierscy żołnierze z armii austriackiej. Dowiedziawszy się o wybuchu powstania w swojej ojczyźnie, odmówili posłu- szeństwa cesarzowi i wyruszyli do swojego kraju. W Liplasie zdziesiątkowała ich choroba. Zostali pochowani pod dwumetrowym kopcem, uwieńczonym drewnianym krzyżem.

Kopiec w Zręczycach - ma wysokość 2,5 m., po części obudowany jest murem oporowym, a na jego szczycie od 1965 r. widnieje kamienny obelisk upamiętniający żołnierzy zamor- dowanych przez Niemców w 1945 r. Wśród mieszkańców krąży opowieść, że dziedziczka miejscowego majątku poleciła usypać to wzniesienie, aby móc z niego podziwiać Kraków.

Kopiec - Mogiła powstańców krakowskich poległych w bitwie pod Gdowem w 1846 roku Jego szczyt uwieńczony został pomnikiem autorstwa Wojciecha Samka - personifikacją płaczącej ojczyzny